User Experience i User Interface: ludzka strona kodu

Walka o uwagę użytkownika (lub klienta) stale się zaostrza. Już nie tylko cena ma znaczenie: w grę wchodzą doświadczenia użytkownika oraz interfejs zaprojektowany z myślą o nim. UX i UI: to nierozłączna para w służbie pięknych i użytecznych produktów software house’ów.

Klientocentryzm nadal nie ustaje w walce o choćby minimalne zwiększenie przewagi konkurencyjnej. Błyskawiczny skok jakości budowanych serwisów, stron czy aplikacji spowodował, że użytkownik zrobił się niezwykle wymagający. Już niepodstawowa użyteczność definiuje naszą decyzję o korzystaniu lub niekorzystaniu z danego rozwiązania.

Każdy kontakt z interfejsem ma być prosty, przyjemny i intuicyjny. Produkt musi nie tylko spełnić swój cel (czy to powrót użytkownika, pozyskanie leada czy sfinalizowany zakup), ale zapewnić userowi miłe doświadczenie. DOŚWIADCZENIE: współczesny użytkownik w coraz większej mierze kieruje się emocjami i lubi być dopieszczany. Bez silnego wsparcia user experience (UX) i user interface (UI)  “doświadczenie” może minąć się z oczekiwaniami i w efekcie klient software house’u może otrzymać produkt, który - działając pod względem technicznym, nie będzie działał w kontekście efektywności.

UX i UI: definicje i różnice

Pojęcia UX i UI współistnieją i przenikają się. Bardziej “modnym” zwrotem jest w tej chwili “user experience”, lecz nie wolno zapominać o solidnych podstawach, czyli UI.

To jest szczególnie interesujące, że na co dzień zwykle nie zastanawiamy się jak ważny, jest interfejs narzędzi, z jakich korzystamy. Zwykle dostrzegamy jego negatywne aspekty, kiedy już narzekamy na te jego elementy, które nam się nie podobają. Tymczasem każde okno, pole, menu, komunikat od systemu i ich umiejscowienie, zaplanowanie i wdrożenie ma znaczący wpływ na to, jak tworzony produkt, będzie odbierany przez końcowych użytkowników. I nawet jeżeli pod względem technicznym stworzymy narzędzie wręcz idealnie, to całą dobrą pracę może zniweczyć źle zaplanowany interfejs i płynący z jego użytkowania user experience. Tym właśnie zajmuje się nasz zespół w Programa. Dbamy o to, aby korzystanie z narzędzia było komfortowe i satysfakcjonujące, a niekoniecznie kojarzyło się z “walką o przetrwanie”.  Niekiedy śmiejemy się, że pewnie każde potknięcie albo nieszczęście, które nas w życiu spotyka, wynika z tego, że ktoś właśnie znalazł to coś, co mogliśmy zrobić lepiej.” -  mówi Denis Pokotycki, Business Analyst i UX/UI Designer w Programa.

UX designerzy są odpowiedzialni za przełożenie na kod (zarówno we front-end, jak i back-end) całej idei produktu końcowego. Mogą brać udział w powstawaniu projektu graficznego; zajmują się także projektowaniem, planowaniem i wdrożeniem wszystkich możliwych scenariuszy na linii aplikacja-użytkownik. To praca wymagająca wszechstronnych umiejętności: od kognitywistyki, poprzez wartości estetyczne, aż do nauk ścisłych, znajomości procesów występujących u klienta. Najważniejsze jest jednak doświadczenie: to bezcenna wiedza zdobyta w poprzednich projektach pomaga w sprawnej realizacji kolejnych.

User Experience, to (w odróżnieniu od UI) dba o wrażenia użytkownika, czyli przygotowanie produktu końcowego (aplikacji webowej, mobilnej, strony, sklepu) w taki sposób, aby cały proces z jej korzystania cieszył, był skuteczny i zachęcał użytkownika do regularnego z niej korzystania, a co więcej - motywował do wykonania określonej w celach biznesowych akcji.

Praca UX designera rozpoczyna się od zbadania potrzeb biznesowych klienta, a następnie (często w formie grup fokusowych czy testów online) zbadania oczekiwań użytkowników końcowych, wzorców ich zachowań (tutaj szczególnie przydatne są tzw. heatmapy, czyli wykresy obrazujące aktywność użytkownika w danym obszarze interfejsu).

UX bada konkurencję, zbiera potrzebny i buduje całą strategię projektową. Czuwa nad doskonałej jakości contentem, który - wspólnie z dopracowanym przez UI interfejsem - tworzy wspólną całość, czyli skrojony na miarę potrzeb klienta software house’u i użytkowników końcowych produkt końcowy.

UX umiejętnie łączy funkcjonalność, wygląd i procesy biznesowe klienta. To złożona dziedzina łącząca wiele obszarów, w tym np. prototypowanie czy analizy biznesowe. Z tego względu warto zaznaczyć, że UX Designer to specjalista łączący kompetencje z wielu dziedzin.

W skrócie możemy przyjąć, że UI odpowiada za podstawy działania aplikacji i interfejs, zaś UX to doskonale zaprojektowane odczucia i wrażenia po skorzystaniu z produktu.

Co UX i UI oznacza w dobrym Software House?

W nowoczesnych Software House’ach obszar UX i UI nie powinny być już kartą przetargową, a koniecznym do dobrego funkcjonowania standardem. Nawet niewielkie firmy muszą projektować zgodnie z dobrymi praktykami UX i UI, aby sprzedawany klientowi produkt spełniał nie tylko specyfikację techniczną, ale też odpowiadał na potrzeby biznesowe.

Dobry UX Designer to człowiek wszechstronny, który rozumie biznes, rozumie jak działają urządzenia i interfejsy, zna zachowania użytkowników, ma poczucie estetyki na wysokim poziomie, nie boi się rozmawiać z ludźmi i przeprowadzać z nimi wywiadów czy badań. UX Designer często jest też nazywany tzw. adwokatem klienta u programistów, który pilnuje zachowania usability oraz wizualnej strony projektu, nie zaś rozpatruje projekt w kategorii działa/nie działa  -  mówi  Denis Pokotycki

Przy okazji zespołów projektowych pracujących dla klienta warto wspomnieć, że rolą software house jest ścisła współpraca z klientem nad każdym etapem projektu. Wzajemne zaufanie i transparentność umożliwia doprowadzenie do końca “zdrowego” projektu, który przyniesie klientowi oczekiwane korzyści: czy będzie to dobrze działający sklep internetowy, narzędzie do generowania leadów czy piękna i skuteczna aplikacja mobilna.

Wydatki na technologie informatyczne muszą się dziś jak najszybciej zwrócić. Sama technologia “nie zarabia”, ale jeśli stworzymy ją zgodnie z oczekiwaniami użytkowników końcowych; dokładnie zbadamy ich zachowania, potrzeby i zwyczaje, a także zaprojektujemy na wskroś przetestowany interfejs - możemy liczyć na to, że powołamy do życia skuteczny, przyjazny i urealniony produkt.

”Nie potrzebuję UX”, czyli najczęściej popełniane błędy.

Pomimo rosnącej popularności UI, a zwłaszcza UX nadal często są traktowane nieco po macoszemu jako „dodatkowa usługa, bez której projekt i tak się pomyślnie zakończy”. Nawiązując do poprzedniego paragrafu przytoczymy kilka błędów, które mogą zdarzyć się gdy w projekcie zabraknie “Interface” lub “Experience”:

• pomijanie “punktu 0”
  Jeśli nie wiemy kim są odbiorcy, w zasadzie nie mamy szans stworzenia dla klienta software house’u końcowego produktu, który będzie w pełni odpowiadał jego biznesowym oczekiwaniom. Brak strategii, benchmarku, warsztatów przedwdrożeniowych to przysłowiowe strzelanie z armaty do muchy, bo niesprecyzowany target i brak porównania z konkurencją mogą spowodować, że cele nie zostaną na linii klient - software house właściwie przekazane.

• za dużo nieodpowiedniego contentu
  UX dba o doskonałej jakości zawartość strony. Natłok treści, wyskakujących okienek i nieintuicyjna nawigacja mogą spowodować, że użytkownik końcowy zagubi się w aplikacji i może nawet przestać z niej korzystać. UX designerzy pracują w myśl zasady: im mniej, tym lepiej. Contentowy minimalizm pozwala zachować przejrzystość oraz kontrolę nad jakością treści.

• bez badań zachowań użytkowników
  Sprecyzowanie grupy docelowej to pierwsza część wyzwania. Druga to POZNANIE zwyczajów tejże w konkretnym środowisku, np. aplikacji mobilnej. Kiedy z niej korzystają, w jaki sposób, gdzie najczęściej wędruje ich wzrok. Co chcieliby zmienić? Bez badań użytkowników znów może się okazać, że aplikację robimy “dla siebie”.

• brak korelacji z celami biznesowymi
  Czy aplikacja ma sprzedawać, czy tylko ładnie wyglądać? Czy chcemy pozyskać nowe leady, czy musimy mieć tę stronę, bo podobną ma konkurencja? UX i UI stoją w służbie celom biznesowym. Pomagają zamienić je w content, stronę wizualną, scenariusze korzystania z gotowego produktu. Specjaliści wezmą pod uwagę oczekiwane wskaźniki biznesowe jako integralną część każdego projektu IT - pomogą w stworzeniu rozwiązania na miarę oczekiwań.

• brak responsywności
  Wydawałoby się, że responsywność jest dziś absolutnym “must have”. I oczywiście jest, ale responsywność responsywności nierówna. Dobry UX i UI zaprojektuje wersje mobilne i desktopowe strony tak, aby na niewielkim ekranie smartfona klient nadal widział najważniejsze informacje. A to już nie jest takie oczywiste, gdy na tablecie oczekujemy po prostu desktopowej strony głównej, która się “nie rozjeżdża”.

Profity z dbałości o UX i UI

Aby niniejszy tekst zakończyć pozytywami (bo obszar UX i UI to garść pozytywnych biznesowych wyzwań), przytaczamy kilka podstawowych profitów z dbania o odpowiednie miejsce dla UX i UI w niemal każdym projekcie informatycznym. Oprócz wszystkich wartości wymienionych już wcześniej warto zwrócić uwagę na:

• nie tworzymy “sztuki dla sztuki”
  Tworzymy oparte na danych i badaniach aplikacje webowe, które spełniają swoje zadania: sprzedają, angażują, budują społeczności. Każda z nich jest odzwierciedleniem celów biznesowych naszych klientów i w pełni wpisuje się w ich oczekiwania. Z pomocą UX i UI podnosimy jakość kontaktu użytkownika z produktem końcowym.

• pozycjonowanie się w oczach klienta
  Nie sztuką jest dziś stworzyć produkt oparty na technologiach IT, od lat informatyzacja biznesu to standard. Jednak bez UX i UI nie stworzymy dobrze nawet tej oczywistej formy. Dbając o wizerunek firmy wśród klientów musimy kreować dla nich content i interfejs na najwyższym możliwym poziomie.

• optymalizacja i rozwój oprogramowania wraz z klientami
  Dobrzy designerzy UX i UI zakładają, że dana aplikacja nie będzie dziełem skończonym. Wraz z rozwojem strategii biznesowej konieczne mogą okazać się nowe funkcjonalności, możliwości zmian i usprawnień. Projektowanie aplikacji tak, aby “rosły” razem z klientami i zachowywały standardy UX to jeden z istotnych celów zespołu projektowego. Poparcie realizacji badaniami użytkowników i analizą przedwdrożeniową często pozwala już na wczesnym etapie projektowania przewidzieć kolejne kroki usprawnień.

User Experience i User Interface, to dwa z pozoru tylko podobne do siebie obszary. I choć oba działają w służbie komfortu użytkownika, jednak narzędzia, z jakich korzystają, są zupełnie inne. Obszary często mylone (podobnie jak Business Intelligence i Big Data), ale silnie ze sobą związane i aktywnie współpracujące.

Nie można w żadnym razie mówić o tym, który obszar jest “ważniejszy” - oba są tak samo istotne dla powodzenia projektu; designerzy UI i UX zawracają uwagę na inne aspekty budowy aplikacji, włączają się w różne etapy projektu, ale ich zadaniem jest współtworzenie aplikacji, która ma zapewnić użytkownikowi końcowemu pełen komfort korzystania, a także PRZYJEMNOŚĆ z jej używania.

Instynktownie wybieramy rzeczy, z których przyjemnie się korzysta. Które się nam podobają, są użyteczne, proste i intuicyjne. Czy to aplikacja do nauki języka, czy portal informacyjny - w oceanie Internetu szukamy miejsc stworzonych z myślą o nas, użytkownikach. Za tymi, do których wracamy najchętniej, stoi zespół User Experience/User Interface Designerów.